In veel van de coachgesprekken die ik heb, komt het stellen van grenzen aan de orde. Of eigenlijk het gebrek aan het stellen van grenzen. Tijd dus om hier eens over te schrijven. Hoe zit dat met grenzen? Waarom zijn ze belangrijk? Waarom is het soms zo lastig om ze te stellen? Hoe geef je ze aan? 

Persoonlijke grenzen

Er zijn veel verschillende soorten grenzen. Denk bijvoorbeeld aan grenzen tussen gemeenten, landen en werelddelen. Dit zijn dan vooral grenzen die bestaan op basis van afspraken en niet echt tastbaar zijn, vergelijkbaar met regels en wetgeving. Daarnaast zijn er tastbare grenzen, zoals een muur, een hek, etc. Ook zijn er persoonlijke grenzen: fysieke en emotionele grenzen. 

In mijn praktijk gaat het over de persoonlijke grenzen. Soms komen de fysieke grenzen ter sprake. Maar in verreweg de meeste gesprekken gaat het vooral over de emotionele grenzen. Over dat de persoonlijke grenzen overschreden worden of zijn en op welke manier. De gevolgen hiervan en hoe je daarvan kunt helen. Over het wel of niet stellen van grenzen en hoe dan. Over de moeite van het stellen van deze grenzen. De resultaten van het stellen van grenzen en het belang ervan. 

Fysieke grenzen hebben met je fysiek, je lichaam, te maken. Dit zijn tastbare grenzen. Je huid is bijvoorbeeld een belangrijke en tastbare grens. De manier waarop je aangeraakt wordt, kan mede bepalend zijn of je het als prettig of juist niet prettig ervaart. En jij bent degene die dat bepaalt. Ook ben jij degene die aangeeft of een ander je überhaupt mag aanraken en hoever de ander daarin mag gaan. Door dit uit te spreken stel je grenzen. Fysieke, lichamelijke grenzen zijn belangrijk. Het is immers niet vanzelfsprekend dat iemand je mag aanraken. Wordt deze grens ongewenst overschreden, dan kan dit zowel lichamelijk als emotioneel behoorlijk schade aanrichten, ook later in je leven. 

Bij emotionele grenzen gaat het om je eigen emoties en gevoelens en die van anderen en hoe je hiermee omgaat. Je kent vast wel het gevoel dat je ergens blij van wordt, of juist niet, of dat je je ergens al dan niet terecht schuldig over voelt. Een deel van de emoties komen vanuit jezelf, maar een deel ervan kan beïnvloed worden van buitenaf. Bijvoorbeeld door de emoties van anderen. Net als bij fysieke grenzen, ben jij degene die bepaalt waar jouw emotionele grenzen liggen en is het ook aan jou om deze te bewaken en aan te geven. 

Waarom zijn grenzen belangrijk?

Iedereen heeft grenzen. Ze zijn bedoeld om jezelf te beschermen en geven aan wat je belangrijk vindt. Hierdoor zijn ze een essentieel onderdeel van zorgen voor jezelf. Grenzen zijn persoonlijk. We stellen ze vast op basis van onze opvoeding, meningen, overtuigingen en ervaringen in ons leven. Iedereen bepaalt zijn eigen grenzen, ze kunnen dus verschillen van elkaar. Aan de hand van deze grenzen vinden, ervaren of voelen we iets als wel of niet goed. Onze grenzen bepalen wie we zijn en waar we voor staan. 

Door je grenzen te leren kennen, weet je hoe je goed voor jezelf kunt zorgen, iets wat jouw eigen persoonlijke verantwoordelijkheid is. Door je grenzen aan te geven leer je anderen hoe ze met jou om moeten gaan, hoe jij behandeld wilt worden. Geef je geen grenzen aan, dan loopt een ander makkelijk over je heen en kan er misbruik van je worden gemaakt. Ook kun je er veel stress in je leven door ervaren of teleurgesteld raken, bijvoorbeeld over je werk, je relatie of zelfs je leven. Het kan je veel energie kosten, veel negatieve invloed hebben op je leven en uiteindelijk zelfs leiden tot allerlei gezondheidsproblemen.   

Bij het aangeven van je grenzen creëer je door nee te zeggen tegen het een, ruimte voor datgene wat je wel wilt of wel belangrijk vind. Je gaat van ‘moeten’ naar ‘willen’ in je leven. Hierdoor voel je je meer tevreden, meer gewaardeerd en ervaar je meer zingeving. Er ontstaan gezonde relaties. Met jezelf en met anderen. Een belangrijke basis voor een fijn, ontspannen en gelukkig leven. 

Waarom kan grenzen aangeven moeilijk zijn? 

Als grenzen aangeven dan zo gezond en belangrijk is, waarom is het dan toch soms zo lastig om grenzen te stellen? Hieronder een aantal redenen, waarvan je er vast wel een paar zult herkennen als je moeite hebt met het stellen van grenzen.

Er zijn diverse onderliggende oorzaken te noemen waardoor een van deze of een combinatie van deze redenen jou het stellen van grenzen als een uitdaging laat ervaren. Denk aan behoefte aan waardering, angst, gevoel van verplichting, etc. Emotionele verwaarlozing kan ook een belangrijke bron zijn voor het niet aan kunnen geven van je grenzen. Door emotionele verwaarlozing heb je niet goed geleerd in contact te zijn met je eigen emoties. Je weet daardoor niet goed wat je voelt en wat je gevoelens je te zeggen hebben. En grenzen stellen is juist hierop gebaseerd. 

Hoe geef ik mijn grenzen aan? 

Allereerst: weet dat het aangeven van je grenzen niet egoïstisch is, maar juist goed! Grenzen zijn gezond en belangrijk. Je hebt ze niet zozeer om een ander regels op te leggen, als wel om jezelf te beschermen. Door je grenzen aan te geven leren anderen jou beter kennen en weten ze hoe ze met jou om moeten gaan. Je helpt de ander dus eigenlijk. Met dit in gedachten wordt het waarschijnlijk al een stukje makkelijker om ze aan te geven. 

Om grenzen aan te geven is het in de eerste plaats belangrijk dat jij jezelf goed kent. Dat jouw eigen grenzen voor jezelf duidelijk zijn. Wat vind ik belangrijk en wat niet? Wat wil ik wel? Wat wil ik niet? En hoe voelt dat voor mij? Voor het leren ervaren van je grenzen heb ik de workshop: ‘Ontdek je innerlijk kompas’. Houd mijn (sociale media) berichten in de gaten voor de planning. 

Heb je je grenzen eenmaal helder, dan kun je ze aangeven door ze daadwerkelijk uit te spreken. Hierbij is het belangrijk dat je vanuit jezelf praat (ik vind, ik voel, ik ben, etc.), bij jezelf blijft (voor mij is dat…) en jezelf gelijkwaardig opstelt. Jij bent niet meer of minder dan de ander. 

Je kunt de volgende stappen gebruiken: 

Praat vanuit jezelf (dus starten vanuit ik in plaats van jij) en zeg wat het met je doet.
Voorbeelden:

  • ‘Ik vind het niet fijn als je zo tegen me doet.’ 
  • ‘ik heb het te druk, ik kan er niet nog meer werk bij hebben.’ 

Geef aan wat het gevolg is als de grens toch overschreden wordt (door jou of de ander).
Voorbeelden: 

  • ‘Ik vind het niet fijn als je zo tegen me doet, omdat ik me dan net een klein kind voel.’ 
  • ‘ik heb het te druk, ik kan er niet nog meer werk bij hebben. Doe ik het toch, dan krijg ik andere taken niet af, of dan lijdt de kwaliteit eronder.’ 

Vertel welk effect het op jou heeft of gaat hebben.
Voorbeelden: 

  • ‘Het effect is dat ik me niet serieus genomen voel en me ga afsluiten.’ 
  • ‘Het effect op mij is dat ik me erg opgejaagd voel en dat er dan helemaal geen werk meer uit mijn handen komt.’

Je kunt er ook voor kiezen om aan te geven waar je wel behoefte aan hebt en daarom vragen.
Voorbeelden: 

  • ‘Ik vind het niet fijn als je zo tegen me doet, omdat ik me dan net een klein kind voel. Ik heb liever dat je me als een volwassene behandelt.’ 
  • ‘ik heb het te druk, ik kan er niet nog meer werk bij hebben. Ik heb liever dat je eerst vraagt of ik tijd voor extra werk heb, voordat je het me geeft.’ 

Belangrijk is om je grens zo snel mogelijk aan te geven. Hoe langer je wacht, hoe lastiger het wordt, hoe hoger de drempel wordt. Bovendien, als je het meteen aankaart, kun je heel duidelijk en specifiek aangeven wat er aan de hand is. Ook kan er dan direct iets veranderen of opgelost worden. 

Is de grens overschreden en merk je dat je hierdoor erg emotioneel bent, wacht dan liever even. Geef aan dat je geraakt bent, of dat je grens overschreden is, maar dat je er op een ander moment op terug komt. Zo creëer je voor jezelf tijd om een en ander op een rij te zetten en onder woorden te brengen. Dit voorkomt dat het onbedoeld en onnodig escaleert.

Ben je niet gewend om je grenzen aan te geven, wees dan mild naar jezelf. Besef dat dit iets is wat je nog mag leren en wat tijd en oefening/ervaring nodig heeft voordat je het helemaal vanuit jezelf doet. En dat is helemaal prima! Gun jezelf dat. 

Over het algemeen voelt de ander wel aan wat je wel of niet fijn of belangrijk vind. Maar niet altijd heeft de ander door waar jouw grenzen liggen en ze dus negeren. Dit kan zowel bewust als onbewust gebeuren. Het is aan jou om je grenzen aan te geven, te blijven benadrukken en de mogelijke consequenties te benoemen. Want je hoeft niet alles voor lief te nemen. 

Soms moet je een grens vaker herhalen, omdat de ander ook even moet wennen. Maar, blijft het doorgaan, heb je meerdere malen je grens en de consequenties aangegeven en blijft de ander ze desondanks toch overschrijden? Dan is het tijd om voor jouw grens te gaan staan en een duidelijk signaal af te geven. Niet door boos te worden, want dat helpt niet, dat lost niets op, maar door rustig te blijven en uit de situatie te stappen. Neem afstand, loop bij de ander vandaan, verlaat de ruimte, ga de deur uit, stap uit het project, uit de baan, uit de relatie, etc. Dit doe je vanuit zelfliefde, om jezelf te beschermen, en om aan te geven dat je niet met je laat sollen. Als jij meerdere malen hebt aangegeven waar jouw grens ligt, maar de ander respecteert deze niet, dan is het tijd dat je zelf een keuze maakt en de ander het gevolg laat ervaren door je terug te trekken. Zonder oordeel of boosheid, maar wel met respect voor jezelf. 

Ervaar jij problemen met het stellen van grenzen en wil je daar graag aan werken? Bel (06 4329 8339) of mail me dan gerust om te informeren naar de mogelijkheden.

Wil je onderzoeken of jij mogelijk te maken hebt gehad met emotionele verwaarlozing, maak dan gebruik van de vragenlijst die hiervoor is opgesteld.  

Eén gedachte over “Grenzen stellen, doe jij het? En hoe dan?”

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *