‘Vinden ze me wel leuk?’ ‘Ben ik wel de moeite waard?’ ‘Ben ik wel slim genoeg, goed genoeg, interessant genoeg?’ ‘Wat zullen ze wel niet van me denken / over me zeggen?’ ‘Ze denken vast…’ ‘Ze willen vast niet…’ ‘Ze zullen wel…’ ‘Ik kan dit maar beter niet zeggen, want…’ ‘Doe ik het wel goed genoeg?’ ‘Wat nu als ik nee zeg, dan vinden ze vast…’ ‘Ik heb een andere mening, maar kan ik dat wel zeggen?’ 

Een van de dingen die we als mens niet fijn vinden is het ervaren van afwijzing. En dat is natuurlijk niet zo gek als je beseft dat we als mens sociaal georiënteerd zijn. We willen er graag bij horen. De drive om ergens bij te horen komt voort uit instinct, uit onze natuur. We weten dat we het in ons eentje niet gaan redden, dat we dan niet zullen overleven. We hebben dus mensen om ons heen nodig. En of dat nu veel of weinig mensen zijn, contact met anderen is een van onze primaire levensbehoeften. In de afgelopen periode met de Corona maatregelen heb je dat wellicht ook gemerkt. 

Dat afgewezen worden dus een gevoelig punt voor ons is, spreekt voor zich. Denk maar eens aan hoe het voelt als je wordt afgewezen voor een sollicitatie. De pijn van de afwijzing wordt groter naar mate de afwijzing dichterbij komt en persoonlijker wordt. Ook hoe belangrijk iets voor je is, kan van invloed zijn op hoe hard een afwijzing aankomt. Gaat het over iets kleins, dan heeft dat minder impact dan wanneer het gaat over iets wat van wezenlijk belang is voor je. En ook van wie je de afwijzing ontvangt is mede bepalend voor het effect. Je kunt je vast wel voorstellen dat het minder pijnlijk is om een afwijzing te krijgen van iemand die verder van je af staat, bijvoorbeeld een onbekende, dan van iemand die heel dicht bij je staat, zoals bijvoorbeeld je ouders of partner.

Emotionele verwaarlozing en angst voor afwijzing 

Dat we in ons leven te maken krijgen met afwijzingen is een onontkoombaar feit en dat begint al vroeg in ons leven. Als kind kreeg je vast niet altijd dat snoepje of speelgoed wat je graag wilde. Hiermee leren omgaan hoort bij het leven en over het algemeen lukt ons dat prima.

Heb je in je leven echter te maken gehad met emotionele verwaarlozing, dan heb je afwijzing op een heel andere, een diepere laag ervaren. Je hebt bij emotionele verwaarlozing al vroeg in je leven geleerd dat jouw emoties er niet toe doen. Omdat emoties een belangrijk deel zijn van wie jij in essentie bent, leer je eigenlijk dat jij er niet toe doet, dat je er niet mag zijn. Dat is een heftige boodschap die je ervaart als een persoonlijke afwijzing. Een afwijzing op een fundamentele laag. 

Om de pijn hiervan te onderdrukken, leer je je emoties te onderdrukken en daarmee jezelf af te wijzen. Omdat je heel goed weet hoe pijnlijk het voelt, ga je een strategie ontwikkelen om afwijzing te voorkomen. Je gaat bijvoorbeeld perfectionisme ontwikkelen, of ervoor zorgen dat je in alles de beste wordt. Een ander mechanisme kan zijn dat je alles voor een ander doet, vaak zelfs ten koste van jezelf. Je wordt dan een zogenaamde ‘pleaser’. 

Met deze strategieën, ook wel overlevingsmechanismen genoemd, zet je de zelfafwijzing echter voort. Het wordt normaal om jezelf af te wijzen. Ben je je hier niet van bewust, dan neem je dit in de rest van je leven mee en beïnvloed dit hoe jij in het leven staat en de keuzes die je maakt. Met mogelijk negatieve gevolgen. De angst voor (de pijn van) afwijzing die onder die ontwikkelde strategie ligt, kan je nu, in je huidige leven, dus behoorlijk in de weg zitten en/of beperken. 

Hoe kun je leren met afwijzing om te gaan

Gelukkig kun je er wat aan doen! Een oplossing is dat je leert omgaan met afwijzing. Een belangrijke eerste stap hierin is bewustwording, acceptatie en compassie. Wordt je bewust van het feit dat je bang bent voor afwijzing en accepteer dat ook. Het is niet erg dat je bang bent voor afwijzing en je bent ook zeker niet de enige. Wees dus mild voor jezelf. 

Als je kunt accepteren dat je bang bent voor afwijzing, ontstaat er bewegingsruimte. Die ruimte kun je gebruiken om eens te onderzoeken wanneer je de angst voor afwijzing voelt. In welke situaties is de angst sterk aanwezig en in welke situaties juist minder? Ook kun je onderzoeken of je angst echt terecht is. Soms gaan we er namelijk bij voorbaat al vanuit dat we afgewezen worden, dat patroon kennen we immers maar al te goed. Maar als we daadwerkelijk nagaan of dit klopt, blijkt het niet altijd waar. We hebben het van te voren al ingevuld. Controleer dus of je aanname klopt. Vraag ernaar! 

Een andere stap is dat je jezelf leert omgaan met afwijzing door de afwijzing daadwerkelijk op te zoeken, liefst zelfs zo vaak mogelijk. Zo kun je ervaren dat een afwijzing lang niet altijd zo erg is als je van te voren bedenkt. Bovendien, hoe meer je het ervaart, hoe meer het went. Je gaat je realiseren dat het niet het einde van de wereld is. Je merkt dat je er wel overheen komt. 

Je kunt hiervoor starten met voor de hand liggende, kleine oefeningen in het dagelijks leven, waarbij je van te voren al weet dat je een afwijzing zult krijgen. Je kunt er dus op anticiperen. Bijvoorbeeld: vraag aan een totaal onbekend persoon of je € 100,- mag lenen. Je verwacht van te voren al een nee, je bent hier dus al op voorbereid. Hierdoor, en omdat het een onbekende is, komt de afwijzing minder hard aan. Dit geeft je de mogelijkheid om bij jezelf te onderzoeken hoe je op een afwijzing reageert en hoe je er eventueel anders mee om kunt of wilt gaan. Ook kun je onderzoeken of je inderdaad die verwachte afwijzing gaat krijgen. Wie weet wordt je nog verrast! 

Andere oefensuggesties: vraag in een rij of je voor mag, begroet een aantal onbekende mensen op straat, vraag ergens om korting of probeer iets gratis te krijgen, start een gesprek met een vreemde. 

Meer ideeën? Jia Jiang heeft een prachtige en inspirerende Ted Talk gegeven over hoe je kunt omgaan met afwijzingen en wat je ervan kunt leren.

Waarom zou je leren omgaan met afwijzing? 

Afwijzing is een onderdeel van het leven. Het hoort er bij, we kunnen er niet aan ontkomen. Je kunt niet altijd in alles je zin krijgen, je kunt niet altijd iedereen te vriend houden. Hoe goed je ook je best doet. In het uiterste geval ontkom je misschien aan de afwijzing door anderen, maar dat gaat dan ten koste van jezelf. Omdat je jezelf op allerlei vlakken en manieren afwijst door je aan te passen. En dat maakt je uiteindelijk nog meer ongelukkig. 

Als je leert omgaan met afwijzing, wordt je veerkrachtiger. Je gaat een afwijzing als minder persoonlijk ervaren en zien als een onderdeel van het leven. Als een hobbel, een kans, een uitdaging. Je gaat inzien dat een afwijzing ook iets zegt over de ander en dat je geen controle hebt over anderen. Over hoe zij over dingen denken, over wat zij ervaren en vinden. Je gaat inzien dat je alleen controle hebt over jezelf. Over hoe jij op dingen reageert, over hoe jij met dingen omgaat. Je stopt met aanpassen en daarmee met het afwijzen van jezelf. Je laat je oude strategieën en overlevingsmechanisme los. Je maakt jezelf vrij en kunt  helemaal jezelf zijn. Je kunt leven vanuit jezelf. En dat maakt je een gelukkig mens! Iets wat ik je van harte gun! 

Ben jij bang voor afwijzing? Merk je dat dit je belemmert in je leven? Ga dan aan de slag! Want het kan anders! En wil je hier hulp bij? Bel (06-43298339) of mail me dan gerust om te informeren naar de mogelijkheden. 

Wil je onderzoeken of emotionele verwaarlozing ook van invloed is geweest in jouw leven en mogelijk een basis is voor jouw angst voor afwijzing? Gebruik dan de vragenlijst die hiervoor ontwikkeld is.